තාක්‍ෂණය ප්‍රමුඛ වන කාලයක සැබෑ ලෝකය මෙන් ඔවුන්ගේ ජීවිතයේ කොටසක් වන ඩිජිටල් පරිසරයක ළමයින් හැදී වැඩෙමින් සිටිති. දෙමාපියන් තම දරුවන්ට පරිගණක ක්රීඩා කරන විට, සමාජ මාධ්ය භාවිතා කරන විට සහ අන්තර්ජාලයේ අරුමපුදුම දේ සොයා ගන්නා විට ඔවුන්ගේ ඩිජිටල් අඩිපාර (digital footprint) තේරුම් ගැනීමට සහ පාලනය කිරීමට ඔවුන්ට උපකාර කළ යුතුය. ඩිජිටල් පියසටහනක් (digital footprint) යනු ඔන්ලයින් වේදිකා (online platforms) භාවිතා කරන අතරතුර පුද්ගලයන් විසින් ඉතිරි කරන දත්තවල ලුහුබැඳීම වන අතර කුඩා කල සිටම එහි ඇඟවුම් පිළිබඳව දරුවන් දැනුවත් වීම වැදගත් වේ.
ළමුන් අන්තර්ජාල ලෝකයේ සැරිසරන අතරතුර අථත්ය (vertual) හා ඩිජිටල් පියසටහන් දෙකම අත්හරියි. ඔවුන්ගේ අන්තර්ජාල හැසිරීම් සමාජ මාධ්ය වේදිකා වල ඔවුන් කරන එක් එක් පෝස්ට්, අදහස් දැක්වීම, කැමති සහ බෙදා ගැනීම මගින් ලේඛනගත කර ඇත. ඔවුන් අන්තර්ජාලය හරහා නරඹන වීඩියෝ දර්ශන, පරිගණක සහ ජංගම දුරකථනවල ඔවුන් ක්රීඩා කරන ක්රීඩා පවා 3 වන පාර්ශවයන් විසින් නිරීක්ෂණය කරනු ලැබේ. මෙම දත්ත වලට පුද්ගලික තොරතුරු, රුචිඅරුචිකම් සහ හැසිරීම් රටා ඇතුළත් විය හැකි අතර, කල් පවත්නා අන්තර්ජාල පැවැත්මක් නිර්මාණය කරයි.
ඩිජිටල් පිය සටහන් (Digital Footprint) දැනුවත් කිරීමේ වැදගත්කම
- පෞද්ගලිකත්වය සහ ආරක්ෂාව: අන්තර්ජාලය හරහා තොරතුරු හුවමාරු කර ගැනීම දිගු කාලීන බලපෑම් ඇති කළ හැකි බව ළමයින් දැනුවත් කළ යුතුය. විය හැකි ඔන්ලයින් උපද්‍රව වලින් ළමයින් ආරක්ෂා කිරීම, පුද්ගලික තොරතුරු සම්බන්ධයෙන් ප්‍රවේශම් වීමට ඔවුන්ට ඉගැන්වීම සහ ඔවුන්ගේ රහස්‍යතා සැකසීම් නිසි ලෙස සකසා ඇති බවට වග බලා ගැනීම ඇතුළත් වේ.
- ඔන්ලයින් කීර්තිනාමය: සැබෑ ලෝකයේ මෙන් ඔන්ලයින් කීර්තියක් වැදගත් වේ. ගුරුවරුන්, සම වයසේ මිතුරන් සහ අනාගත සේවා යෝජකයන් ඔවුන් දෙස බලන ආකාරය කෙරෙහි ඔවුන්ගේ ඩිජිටල් බලපෑම බලපෑ හැකි බව ළමයින් තේරුම් ගත යුතුය. ධනාත්මක ඩිජිටල් කීර්තියක් යනු අන්තර්ජාලය හරහා ධනාත්මක හැසිරීම් ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ ප්‍රතිඵලයකි.
- අනාගත අවස්ථා: දරුවන්ගේ ඩිජිටල් පියසටහන් ඔවුන් වැඩිහිටි වන විට වඩාත් වැදගත් වේ. සේවා යෝජකයින් සහ විද්‍යාල ප්‍රවේශ පුද්ගලයින් බඳවා ගැනීමේ ක්‍රියාවලියේ කොටසක් ලෙස අන්තර්ජාල පැතිකඩයන් නිතර සොයා බලයි. කෙනෙකුගේ ඩිජිටල් පැතිකඩ පාලනය කිරීමේදී වගකීම පිළිබඳ හැඟීමක් වර්ධනය කර ගැනීමෙන් අනාගත අවස්ථා කෙරෙහි ධනාත්මක බලපෑමක් ඇති කළ හැකිය.
දෙමාපියන් සඳහා උපදෙස්:
- විවෘත සන්නිවේදනයක් ඇතිකරගන්න: ඔබේ තරුණයා සමඟ සන්නිවේදන මාර්ග විවෘතව තබා ගන්න. ඔවුන්ගේ ඩිජිටල් හැසිරීම් වලින් ඔවුන්ගේ ජීවිතයට ඇති විය හැකි බලපෑම් ගැන කතා කිරීමට සහ ඔවුන් අන්තර්ජාලයේ ඇති අත්දැකීම් බෙදා ගැනීමට ඔවුන්ට ආරාධනා කරන්න.
- රහස්‍යතා සැකසීම් පිළිබඳව දැනුවත් කරන්න: විවිධ වේදිකාවල පුද්ගලිකත්ව සිටුවම් ගැන දරුවන්ට උගන්වන්න. ඔවුන්ගේ තොරතුරු බලන්නේ කවුරුන්ද යන්න පාලනය කරන්නේ කෙසේද සහ ඔවුන්ගේ පෞද්ගලිකත්වය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා සැකසීම් සීරුමාරු කරන්නේ කෙසේද යන්න ඔවුන් තේරුම් ගෙන ඇති බව සහතික කර ගන්න.
- ඔබ පළ කිරීමට පෙර සිතන්න: අන්තර්ජාලයේ ඕනෑම දෙයක් පළ කිරීමට පෙර සිතීමේ පුරුද්ද ඇති කරන්න. යමක් බෙදාගත් පසු, එය ඉල්ලා අස්කර ගැනීම අභියෝගාත්මක විය හැකි බවත්, ඩිජිටල් පියසටහන (digital footprint) කල් පවතින එකක් බවත් දරුවන්ට මතක් කර දෙන්න.
- ආදර්ශ යහපත් හැසිරීම: ළමයින් නිරීක්ෂණ මගින් කුසලතා ලබා ගනී. සුදුසු හැසිරීම් සඳහා ආදර්ශයක් තැබීමට ඔබේ පුද්ගලික ඩිජිටල් අඩිපාර (digital footprint) ගැන දැනුවත් වන්න. ඔබේ ගැටලු ගැන කතා කරන්න සහ අන්තර්ජාලය භාවිත කළ අන් අය සමඟ ඔබේ සාර්ථක කතා බෙදා ගන්න.
- නිතිපතා පිරික්සුම්: ඔබේ දරුවාගේ ඔන්ලයින් ක්‍රියාකාරකම් නිතිපතා පරීක්ෂා කරන්න. ඔවුන් භාවිතා කරන ජාල, ඔවුන් සමඟ අන්තර් ක්‍රියා කරන පුද්ගලයින් සහ ඔවුන් බෙදා ගන්නා දේවල් හඳුනා ගන්න. මෙය ඔබව දැනුවත් කරන අතර ඕනෑම ගැටළුවක් ඉක්මනින් විසඳීමට ඔබට හැකියාව ලැබේ.
ඩිජිටල් පියසටහන් (digital footprint) පිළිබඳ දැනුවත්භාවය නූතන මාපියකරණයේ තීරණාත්මක අංගයකි. ඔවුන්ගේ සබැඳි ක්‍රියාවන්ගේ ඇඟවුම් තේරුම් ගැනීමට දරුවන්ට මඟ පෙන්වීමෙන්, ඩිජිටල් ලෝකය වගකීමෙන් යුතුව සැරිසැරීමට දෙමාපියන්ට ඔවුන්ව සවිබල ගැන්විය හැකිය. නිවැරදි මගපෙන්වීම සමඟින්, දරුවන්ට ආරක්ෂිත සහ ප්‍රතිලාභදායක සබැඳි අත්දැකීමක් සහතික කරමින් අනාගතයට හොඳින් සේවය කරන ධනාත්මක සබැඳි පුරුදු වර්ධනය කර ගත හැකිය.