අද කාලීන ඩිජිටල් යුගයේ දී, තොරතුරු අපගේ අතටම ලැබෙන තත්ත්වයක් සෑදී ඇත. අන්තර්ජාලය නිසා පුවත් සහ දැනුම ලබා ගැනීම පෙර කිසි දිනෙකින් වැඩි පහසු බවට පත්ව තිබුණද, එය සමග ගැටලුවක්ද පැමිණ ඇත :අසත්‍ය පුවත් සහ වැරදි තොරතුරු පැතිරීම. විශේෂයෙන්ම සිසුන් සඳහා, ඩිජිටල් ලෝකය හරහා ගමන් කිරීම අභියෝගාත්මක විය හැක, මන්ද ඔවුන් බොහෝ විට වැරදි හෝ අසත්‍ය තොරතුරු වලට මුහුණ දීමට සිදු වන අතර එමගින් ඔවුන්ගේ අදහස් සහ හැසිරීම් හැඩගැස්විය හැක. ඉගැන්විය යුතු අය වන අපගේ වගකීම වන්නේ, සිසුන්ට ඔවුන් අන්තර්ජාලයෙන් මුහුණ දෙන තොරතුරු හඳුනා ගැනීමටත් විවේචනාත්මකව ඇගයීමටත් උගන්වා දීමයි.
ශ්‍රී ලංකාවේ ව්‍යාජ පුවත් සම්බන්ධ අභියෝගය
ශ්‍රී ලංකාවේද, වෙනත් බොහෝ රටවල අන්තර්ජාලය අධ්‍යාපනයට, සමාජ සම්බන්ධතා සඳහා, සහ පුවත් කියවීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය මෙවලමක් වී තිබෙනවා. හැබැයි, සමාජ මාධ්‍ය, වෙබ් අඩවි සහ පණිවිඩ යෙදුම් හරහා බොරු පුවත් වේගයෙන් පැතිරීම තවත් අවදානමක්. ඒවට වඩාත්ම බලපෑම් කරන විෂයන් නම් සෞඛ්‍යය, දේශපාලනය, සහ සමාජ ගැටළු වගේ සංවේදී මාතෘකා. උදාහරණයක් ලෙස, වසංගතයක හෝ ජාතික හදිසි අවස්ථාවකදී මේවා ජනතාව අතර භීතිය, අවුල් සහ හානි ඇති කරනු ඇත.
එහෙම නිසාම, ශ්‍රී ලංකාවේ සිසුන්ට විශ්වාස නොකල හැකි මූලාශ්‍ර හඳුනාගෙන නිවැරදි තොරතුරු වංචනිකවින් වෙන්කිරීමට හැකියාවන් තිබිය යුතුයි. මේ සඳහා ගුරුවරුන්ගේ දායකත්වය වැදගත් වනවා විශේෂයෙන් මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය සහ විවේචනාත්මක සිතීම වර්ධනය කිරීමේදී.
බොරු පුවත් හඳුනාගැනීම වැදගත් වන්නේ ඇයි?
බොරු පුවත් සහ වැරදි තොරතුරු හඳුනා ගැනීමට හැකිවීම කිහිපයක් හේතුන් මත වැදගත් වේ:
1. විවේචනාත්මක සිතීම වර්ධනය කරයි:
සිසුන්ට ඔවුන් වටා ඇති තොරතුරු අභියෝගයට ලක්කරන ආකාරයෙන් විමසීමට හැකියාව ලබාදීම, බුද්ධියෙන් සිතන හැකියාව වර්ධනය කරයි.
2. බොරු පුවත් පැතිරීම වළක්වයි:
බොරු පුවත් සමාජයේ අදහස් මාරු කිරීමට, බිය ඇති කිරීමට සහ අවාසිදායක ක්‍රියාවන්ට හේතු විය හැක. ඒවා හඳුනාගන්නා හැකියාවන් සපයන්නට අපිට හැකි වන්නේ ඒවා නැවත බෙදාහැරීම වළක්වන්නයි.
3. වගකීමෙන් යුතු ඩිජිටල් පුරවැසියන් බිහිකරයි::
තාක්ෂණය වගකීමෙන් සහ ආචාරශීලී ලෙස භාවිතා කිරීම ඩිජිටල් පුරවැසිතාවයේ අංගයකි. සිසුන්ට බොරු පුවත් පිළිබඳ අවධානයක් ලබාදීම, ඔවුන් වගකීමෙන් වැඩ කරන ආකාරය බිහි කරයි.
සිසුන්ට බොරු පුවත් හඳුනාගන්න ඉගැන්වීමේ පියවර
1. මූලාශ්‍ර සනාථ කිරීම සඳහා උනන්දු කරන්න
බොරු පුවත් හඳුනා ගැනීමට පහසුම ක්‍රමවලින් එකක් වන්නේ, එම තොරතුරේ මූලාශ්‍රය පරීක්ෂා කිරීමයි. සිසුන්ට පහත ප්‍රශ්න විමසන්න ඉගැන්වන්න.
- තොරතුරු ප්‍රකාශයට පත් කළේ කවුද?
- එම මූලාශ්‍රය විශ්වාසය සහිතද?
- එම පුවත වෙනත් විශ්වාසවන්ත මූලාශ්‍ර වලින්ද වාර්තා වී තිබෙනවාද?
2. අතිශයින් යුතු ශීර්ෂ පෙළ අනාවරණය කරන්න
ව්‍යාජ පුවත් බොහෝ විට චිත්තවේගය ඇති කිරීම සඳහා නිර්මාණය කර ඇති සංවේදී, අවධානය දිනා ගන්නා මාතෘකා මත රඳා පවතී. මතයක් ගොඩනැගීමට පෙර මාතෘකාවෙන් ඔබ්බට ගොස් සම්පූර්ණ ලිපිය කියවීමට සිසුන්ට උගන්වන්න. කතාව අතිශයෝක්තියට නංවා ඇති බව පෙනේ, නැතහොත් සත්‍ය වීමට තරම් හොඳ (හෝ නරක) දැයි තමන්ගෙන්ම අසා ගැනීමට ඔවුන් දිරිමත් කරන්න.
3. සාධක සෙවීම
විශ්වාසවන්ත පුවත් සාමාන්‍යයෙන් සත්‍ය තොරතුරු, විශේෂඥයන්ගේ අදහස්, සහ සනාථ කළ හැකි දත්තවලින් සහය ලබයි. ශිෂ්‍යයන්ට තමන් කියවන ලිපිවල මෙම ආධාරක අංග සොයා බැලීමට උගන්වන්න. ලිපියට මූලාශ්‍ර, විශේෂඥයන්ගෙන් උපුටා දැක්වීම්, හෝ දත්ත නොමැතිනම්, එය වැරදි තොරතුරු ඇතිවීමේ ඉඟියක් විය හැක. මෙවැනි අවස්ථාවලදී සැලකිලිමත් වීමට සහ වඩාත් විශ්වසනීය මූලාශ්‍ර සෙවීමට ශිෂ්‍යයන්ට උපදෙස් දෙන්න.
4. හැඟීම්වලට යටත්වූ තොරතුරු සොයාගන්න
බොරු පුවත් බොහෝවිට බිය, කෝපය හෝ අධික උද්යෝගය ඇති කිරීමට උත්සාහ කරයි. බලාපොරොත්තු ඇති කරන ලිපි හමු වූ විට ප්‍රවේශම් වීමට සිසුන්ට උගන්වන්න. සිසුන්ට ඉගැන්විය යුතුයි එවැනි ලිපිවලට යටත් නොවී විවේචනාත්මකව සිතා බැලීමට ඔවුන්ව දිරිමත් කරන්න.
5. දිනය සහ content පරීක්ෂා කරන්න
පැරණි පුවත් නැවත බෙදා හරිමින්, එය වත්මන් සිදුවීමක් ලෙස ඉදිරිපත් කිරීමෙන් හෝ සාදරනභාවයෙන් තොරව තොරතුරු භාවිතයෙන් සිදු විය හැක. පැරණි පුවත් නැවත විකාශනය වීමෙන් වංචනික ආකාරවලට භාවිතා විය හැක. පළ කරන දිනය හා නිවැරදි වාර්තාකරණය පිළිබඳව සිසුන් දැනුවත් විය යුතුයි. එසේම, ඔවුන්ට එම තොරතුරු නිවැරදිව, වංචනික ලෙස නොව සම්පූර්ණව ඉදිරිපත් වී ඇත්දැයි පරීක්ෂා කිරීමට උපදෙස් දෙන්න.මෙය ඔවුන්ට තොරතුරු වල විශ්වසනීයභාවය සහ යථාර්ථභාවය තක්සේරු කිරීමට උපකාරී වේ.
6. තොරතුරු පරීක්ෂා කිරීමේ වෙබ්අඩවි භාවිතා කරන්න
අන්තර්ජාල තොරතුරු වල නිවැරදිභාවය සනාථ කිරීමට උනන්දු කරන්න ශ්‍රී ලංකාවෙත්, අනෙකුත් රටවල් මෙන්, තොරතුරු වල සත්‍යතාවය පරීක්ෂා කිරීමට විවිධ මූලාශ්‍ර පවතිනවා.FactCheck.lk වැනි වෙබ් අඩවි, පුවත් හෝ පොදු ප්‍රකාශන සත්‍යද යන්න පිළිබඳව ශිෂ්‍යයන්ට සහ මහජනතාවට ඇගයීමට සහාය විය හැක.එසේම, IWF Sri Lanka Reporting Portal නම් වෙබ් අඩවියද, වැරදි, වංචනික හෝ හානිකර අන්තර්ගතයන් පිළිබඳ පැමිණිලි කළ හැකි උපකරණයක් සපයයි. ශිෂ්‍යයන්ට අන්තර්ජාලයෙන් ලැබෙන තොරතුරු සත්‍යද යන්න තහවුරු කර ගැනීමට මෙම වෙබ් අඩවි භාවිතා කිරීමට උනන්දු කරන්න. මෙය ඔවුන් තුළ විවෙචනාත්මක සිතිවිලි හැකියාවන් සහ තොරතුරු සනාථ කිරීමේ පුරුදු වර්ධනය කරනු ඇත.
ශ්‍රී ලංකා පාසල්වල මාධ්‍ය සාක්ෂරතාවය වර්ධනය කිරීම
බොරු පුවත් සහ වැරදි තොරතුරු පිළිබඳ පාඩම් පාඨමාලාවට ඇතුළත් කිරීම, වගකීමෙන් යුතු ඩිජිටල් පුරවැසියන් වර්ධනය කිරීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය පියවරක් වේ. පාසල්වලදී මෙම අවබෝධය වර්ධනය කිරීම සඳහා විවිධ ක්‍රම අනුගමනය කළ හැකිය, ඒ අතරින් කිහිපයකි:
- අන්තර්ක්‍රියාත්මක වැඩමුළු: : ගුරුවරුන්ට හැකියාව ඇත සිසුන්ට බොරු පුවත් හඳුනා ගැනීමේ පුහුණු කිරීමට වැඩමුළු පවත්වා ගෙන යාමට. මෙහිදී, ජීවිතානුභව උදාහරණ භාවිතා කරමින් සහ බොරු තොරතුරු පැතිරවීමේ ප්‍රතිවිපාක විවාද කරමින් සිසුන්ට පුහුණු කළ හැක.
- ව්‍යාපෘති-මූලික අධ්‍යාපනය: : සිසුන්ට වාර්තා පරීක්ෂා කිරීම, ඒවායේ විශ්වස්‍යතාවය තහවුරු කිරීම සහ පංතියට ඔවුන්ගේ සොයාගැනීම් ඉදිරිපත් කිරීම ඇතුළත් ව්‍යාපෘති සකස් කිරීමට උත්සාහ දිය යුතුය.
- දෙමාපියන් සමග සහයෝගිතාව: දෙමාපියන්ටද මෙයට එක් වීම වැදගත්ය. පාසල් විසින් දෙමාපියන් සහ ගුරු මුණගැසීම් සංවිධානය කරමින් ඩිජිටල් පාඨමාලාවේ වැදගත්කම පිළිබඳව කතාබහ කරමින්, ගෙදරදී බොරු පුවත් හඳුනා ගැනීමේ උපාය මාර්ග බෙදා ගත හැක.