අද විශ්වීය ඩිජිටල් යුගයේ, සම්ප්‍රදායික මුහුණින් මුහුණට සිදුවන සංවාදය පමණක් නොව, දුරස්ථව සිදුවන ඩිජිටල් සංවාදද අපේ ජීවිතයට සමීප වී තිබේ. ශ්‍රී ලංකාවේ සිසුන් අතර ස්මාර්ට් ජංගම දුරකථන, සමාජ මාධ්‍ය වේදිකා සහ ඔන්ලයින් සන්නිවේදන මෙවලම් ව්‍යාප්ත වීමත් සමඟ ඔවුන් මේවා භාවිතයට නිතර නිරත වෙති. එය අධ්‍යාපනයට අතිශය වැදගත් වුවද, දරුවන් ආරක්ෂිතව සන්නිවේදනය කරන ආකාරය නොදැනීම විශාල අවදානම්ද රැගෙන එයි.
ගුරුවරුන් ලෙස, ශිෂ්‍යයන්ට වගකීමෙන් සහ ආරක්ෂිතව අන්තර්ජාල සන්නිවේදන මෙවලම් භාවිතා කරන ආකාරය ඉගැන්වීම අත්‍යවශ්‍යයයි.මෙය ඔවුන්ට අන්තර්ජාලය මඟින් ලැබෙන අධ්‍යාපනික අවස්ථා වලින් පමණක් නොව, හැකිනම් හානිකර තත්වයන්ගෙන්ද තමන්වම ආරක්ෂා කර ගැනීමට උපකාරී වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ පාසල්වලදී ආරක්ෂිත අන්තර්ජාල සන්නිවේදනයක් ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා මෙහි ඇති හොඳම ක්‍රියාමාර්ග කිහිපයක් පහත පරිදි වේ.
1. ඔන්ලයින් සන්නිවේදනය සඳහා පැහැදිලි මාර්ගෝපදේශ සකස් කරන්න
සිසුන් සඳහා ඔන්ලයින්ව ආරක්ෂිතව කතා කරන ආකාරය පිළිබඳ මාර්ගෝපදේශ ලබාදීම මුල් පිළියමයි. මෙම මාර්ගෝපදේශයන් තුළ:
- පුද්ගලික තොරතුරු (ලිපිනය, දුරකථන අංකය, මුරපදය ආදී) රහසිගතව තැබීම
- ආචාරශීලී භාෂාවක් භාවිත කිරීම සහ වෙනත් මතවලට ගරු කිරීම
- නොවැදගත් ද්‍රව්‍ය හුවමාරු නොකිරීම
- සැක සහිත හැසිරීම් වහාම විශ්වාසවන්ත වැඩිහිටියෙකුට වාර්තා කිරීම යන කරුණු ඇතුළත් විය යුතුය.
2. ආරක්ෂිත වේදිකා භාවිතා කරන්න
Google Classroom, Microsoft Teams, Zoom වැනි ආරක්ෂිත, දරුවන් සඳහා සුදුසු සන්නිවේදන වේදිකා භාවිතය වඩාත් සුදුසුය. මෙවලම් මගින්, මුරපද ආරක්ෂාව ,පරිශීලක ප්‍රවේශ සීමා කිරීම , නිරීක්ෂණ හැකියාවන් වැනි විශේෂාංග ලබාදෙයි.
සමාජ මාධ්‍ය භාවිත කරනවානම්, පෞද්ගලික ගිණුම් සහ සීමාකළ කණ්ඩායම් භාවිතා කිරීම මඟින් ආරක්ෂාව තහවුරු කළ යුතුය. සමාජ මාධ්‍ය වේදිකා අධ්‍යාපනික අරමුණු සඳහා භාවිතා කරන විට, පෞද්ගලිකත්ව සැකසුම් නිසි ලෙස සකසා තිබීම වගකීමක් ලෙස සැළකිය යුතුය.
3. ඩිජිටල් පුරවැසිකම සහ ඔන්ලයින් ආචාරශීලීත්වය ඉගේවීම
සෑම ශ්‍රී ලාංකික පංතියකම ඩිජිටල් පුරවැසිකම පිළිබඳ ඉගැන්වීම අනිවාර්ය කළ යුතුය. මෙයට ඔන්ලයින් බ්‍රවුස් කිරීමේ ආචාරශීලී හැසිරීම් , සයිබර් බුලින්ග් වලින් වලකිම , අන්‍යයන්ට ගරු කිරීම යන කරුණු ඇතුළත් වේ. මෙයට, ඔවුන්ගේ අන්තර්ජාල ක්‍රියාකාරකම් වල ප්‍රතිවිපාකයන් පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා දීම ද ඇතුළත් වේ. උදාහරණයක් ලෙස, අන්තර්ජාලය ඔස්සේ බෙදා ගන්නා වචන හා පින්තූර දිගුකාලීන බලපෑම් ඇති කර හැකි බව.
ශ්‍රී ලංකාවේ, බොහෝමය දරුවන් කුඩා වියේ සිටම ඩිජිටල් ජාතිකයන් (digital natives) වී යාමේ තත්වය සැලකිල්ලට ගත් විට, ඩිජිටල් පුරවැසිභාවය පිළිබඳ පාඩම් පාඨමාලාවට ඒකාබද්ධ කිරීම, ඔවුන්ගේ අන්තර්ජාල හැසිරීම් වල බලපෑම වටහා ගැනීමට උපකාරී වේ.
4. අනාරක්ෂිත හැසිරීම් වාර්තා කිරීමට උත්සාහ දීම
ශිෂ්‍යයන්ට, අනුචිත හෝ හානිකර අන්තර්ජාල හැසිරීම් පිළිබඳව ගුරුවරුන්ට හෝ පාසල් පරිපාලකයින්ට වාර්තා කිරීමට නිදහසක් හා විශ්වාස යුතුය. ඔවුන්ට සයිබර් බුලීං, අන්තර්ජාල උදාරතාවය, හෝ තමන්ට අසීරු බවක් දැනෙන අන්තර්ගතයන් වාර්තා කිරීමටත්, ඒවා පිළිබඳව කතා කිරීමටත් ආරාධනා කළ යුතුය.
සිසුන්ට ඔවුන්ගෙන් එකිනෙකාට සහය ලබාදිය හැකි ආරක්ෂිත සංස්කෘතියක් ඇති කිරීම වැදගත්ය. සයිබර් හැසිරීම්, බියජනක පණිවිඩ ආදිය දැකීනම්: විශ්වාසවන්ත ගුරුවරයකුට වාර්තා කිරීම , NCPA වෙබ් අඩවිය www.childprotection.gov.lk හෝ 1929 අංකය මඟින් සහය ලබාගත හැක.මෙවැනි සම්පත් පැවතිය හැකි බව, සහ උදව් ලබාගත හැකි බව ශිෂ්‍යයන් දැන සිටීම අත්‍යවශ්‍යයයි.
එසේම, සහකාර ශිෂ්‍ය කණ්ඩායම් (peer support groups) ආරක්ෂිත අන්තර්ජාල සන්නිවේදන පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීමේදී වැදගත් භූමිකාවක් ඉටු කළ හැක. ශිෂ්‍යයන්ට එකිනෙකාට සහය වීමටත්, හානිකර හැසිරීම් දැකියි නම් එය නිවැරදි අය වෙත කියා දීමටත් උනන්දු කළ යුතුය.
5. පෞද්ගලිකත්වය සහ ආරක්ෂාව පිළිබඳ අවබෝධය ලබාදීම
අන්තර්ජාල සන්නිවේදනයේදී වැදගත්ම කරුණු වලින් එකක් වන්නේ පෞද්ගලිකත්වය සහ ආරක්ෂාව රැඳවීමයි. ශිෂ්‍යයන්ට සමාජ මාධ්‍ය සහ අනෙකුත් අන්තර්ජාල වේදිකාවල පෞද්ගලිකත්ව කළමනාකරණය කරන ආකාරය ඉගැන්විය යුතුය. ඔවුන්ට පෞද්ගලික තොරතුරු උදාහරණයට දුරකථන අංක, ලිපිනය, සහ පිහිටීම වැනි රහසින් තබා ගැනීමේ වැදගත්කම පැහැදිලි කළ යුතුය.
ඔවුන්ගේ ගිණුම්වල පෞද්ගලිකත්ව විශේෂාංග භාවිතයෙන් තමන්ගේ පළ කිරීම් දැකිය හැක්කේ කවුරුන්ද, සහ කවුරුන්ගෙන් පණිවිඩ ලැබිය හැක්කේ කවුරුන්ද යන්න පාලනය කිරීමට උනන්දු කළ යුතුය. ගුරුවරුන්ට, Facebook, Instagram, WhatsApp වැනි ජනප්‍රිය වේදිකාවල පෞද්ගලිකත්ව සැකසුම් සකස් කරන ආකාරය සිතාමතාම පෙන්විය හැක. මෙය ශිෂ්‍යයන්ට වටිනා ආරක්ෂණ පුරුදු ලබාදීමට උපකාරී වේ. එසේම, පෞද්ගලික තොරතුරු බෙදා ගැනීමේ අවදානම් සහ එය ඔවුන්ගේ ආරක්ෂාවට හා ආත්ම සන්නාමයට (reputation) ඇති කළ හැකි ප්‍රතිවිපාකයන් පිළිබඳද ඔවුන්ට අවබෝධයක් ලබා දිය යුතුය.
6. ඔන්ලයින් හැසිරීම් නිරීක්ෂණය කිරීම
වගකීම් සහිත අන්තර්ජාල සන්නිවේදනයක් ප්‍රවර්ධනය කිරීම වැදගත් වූවාටත් සමග, ශිෂ්‍ය ක්‍රියාකාරකම් නිරීක්ෂණය කිරීමද අත්‍යවශ්‍යයයි. ගුරුවරුන් සහ පාසල් පරිපාලකයන් විසින්, ශිෂ්‍යයන් භාවිතා කරන අන්තර්ජාල සන්නිවේදන නාලිකා යම් යම් අවස්ථාවලදී පරීක්ෂා කළ යුතුය. ඒවා නිවැරදි ලෙස භාවිතා වේදැයි සහතික වීම සඳහාය. මෙයට කණ්ඩායම් කතාබස් (group chats), සමාජ මාධ්‍ය පළ කිරීම්, සහ බෙදාගත් ලේඛන පරීක්ෂා කිරීම ඇතුළත් විය හැක, සයිබර් බුලීං හෝ අනුචිත හැසිරීම් සඳහා සංඥා සෙවීමේ අරමුණින්.
එසේම, ශිෂ්‍යයන් සමඟ ඔවුන්ගේ අන්තර්ජාල අත්දැකීම් පිළිබඳ නිතර සංවාද පැවැත්වීම ද ඉතා ප්‍රයෝජනවත් වේ. මෙය ශිෂ්‍යයන්ට කනස්සල්ලක්, ගැටළුවක්, හෝ ප්‍රශ්නයක් තිබේ නම් එය හෙළිදරව් කිරීමට අවස්ථාවක් සපයයි. මෙය ගුරුවරුන් සහ ශිෂ්‍යයන් අතර විවෘත සන්නිවේදන රේඛාවක් ගොඩනඟා ගැනීමට උපකාරී වේ.
7. වාර්තා කිරීම සඳහා ඔන්ලයින් මෙවලම් හඳුන්වා දීම
ශිෂ්‍යයන් අන්තර්ජාලයේදී හානිදායක අන්තර්ගතයක් හෝ ආරක්ෂාවට තර්ජනයක් වන හැසිරීමක් හමුවේ නිරත වුවහොත්, ඒ සඳහා වාර්තා කිරීමේ ක්‍රමවේද සරලව ලැබිය හැකි වීම ඉතාමත් වැදගත්ය. IWF Sri Lanka Reporting Portal යනු, ළමා ලිංගික අවපතනයේ අන්තර්ගතය සහ අන්තර්ජාල ආරක්ෂාකාරී නීති රීති උල්ලංඝනය කරන අනෙකුත් අන්තර්ගත වර්ග වාර්තා කිරීමට වැදගත් උපකරණයකි. ශිෂ්‍යයන්ට, ඔවුන් භාවිතා කරන සමාජ මාධ්‍ය වේදිකාවලදී අනුචිත හැසිරීම් හෝ අයුතු අන්තර්ගතය වාර්තා කරන ආකාරය පිළිබඳ අවබෝධය ලබා දිය යුතුය. ඔවුන්ව තමා සහ අනෙකුත් අය ආරක්ෂා කරගැනීමට මෙම සම්පත් භාවිතා කිරීමට ආරාධනා කළ යුතුය. ගුරුවරුන්ට, අසාමාන්‍ය හැසිරීම් හෝ ආරක්ෂිත නොවන අන්තර්ජාල අන්තර්ක්‍රියා වාර්තා කරන ආකාරය ශිෂ්‍යයන්ට පෙන්වා දිය හැක. මෙය ශිෂ්‍යයන්ට ආරක්ෂිත හා වගකීම් සහිත අන්තර්ජාල භාවිතයකට තෘප්තිමත් මාර්ගයක් සලසයි.
8. ආරක්ෂිත ඔන්ලයින් හැසිරීම පිළිබඳ නිරන්තර සංවාදයක් තබා ගැනීම
අන්තර්ජාල ආරක්ෂාව යනු එක් වරක් සිදුකරන පාඩමක් නොව, නිරන්තරව සිදුවිය යුතු සංවාදයකි. අන්තර්ජාල සන්නිවේදනය, ඩිජිටල් ආරක්ෂාව, සහ වගකීම් සහිත හැසිරීම පිළිබඳ නිතර සංවාද පාසල් කටයුතුවලට ඒකාබද්ධ කළ යුතුය. ගුරුවරුන්ට හැකියාව ඇත මෙම මාතෘකා පාඩම්වලට ඒකාබද්ධ කිරීම, ජාඥාවෙලාව වැඩසටහන් පැවැත්වීම, හෝ ආරාධිත කථිකයන් කැඳවා, අන්තර්ජාල ආරක්ෂාවේ වැදගත්කම පිළිබඳ ශිෂ්‍යයන්ට අවබෝධය ලබාදීමට.
ශ්‍රී ලංකාවේ, අන්තර්ජාල ප්‍රවේශය වේගයෙන් පුළුලී යමින් පවතින විට, ළමයින් සහ යෞවන පරපුර අන්තර්ජාල ලෝකය ආරක්ෂිතව ගවේෂණය කිරීම සඳහා අවශ්‍ය දැනුම සහ උපකරණ ලබාගැනීම අත්‍යවශ්‍යය. මෙම සංවාද නිරන්තරව තබා ගැනීම මඟින්, ශිෂ්‍යයන් වගකීම් සහිත ඩිජිටල් පුරවැසියන් ලෙස තම අවබෝධය සහ කුසලතා වර්ධනය කරගනිති. නව අන්තර්ජාල අවදානම් පිළිබඳව ශිෂ්‍යයන් නවතම තොරතුරු සමඟ යාවත්කාලීනව සිටීම සඳහා, නිරන්තර සංවාදය උත්සාහ කරන්න.